Czytanie kluczem wszechstronnego rozwoju dziecka

Świat, w którym żyjemy, w którym rodzą się nowe pokolenia, staje się coraz bardziej skomplikowany. Lawinowo przyrasta ilość informacji, rozwój wiedzy i ciągłe zmiany w sposobie ich rozprzestrzeniania następują coraz szybciej. Żyjemy w cywilizacji telewizyjnej, komputerowej. Mimo licznych zalet, jakie posiadają telewizja i komputer, badania naukowe wykazały ich szkodliwość, jeśli dzieci poświęcają tym mediom zbyt wiele czasu. Telewizja nie rozwija u młodych ludzi myślenia, nie uruchamia głębszych pokładów umysłowych, gdyż wszystko podaje „jak na tacy”. Wiele programów wywołuje lęk i niepokój oraz znieczula na przemoc. Aby dziecko nauczyło się w mądry i umiarkowany sposób korzystać z telewizji i komputera, musi już w najmłodszym wieku otrzymać alternatywę w postaci innej formy spędzania czasu-książki, czytania. Książka jednak, w dzisiejszym świecie, powoli staje się czymś, co zabiera zbyt dużo czasu, co jest nieaktualne, wobec czego nie warto poświęcać jej wiele czasu. Jednak jej rola w szeroko pojętym rozwoju dziecka jest ogromna, już od pierwszych miesięcy życia.
Codzienne głośne czytanie, według autorów kampanii społecznej „Cała Polska czyta dzieciom”, jest szczepionką przeciwko wielu niepożądanym wpływom i zagrożeniom dla umysłu i psychiki dziecka ze strony współczesnej cywilizacji.
Jakie korzyści płyną z czytania?

– Czytanie stymuluje ogólny rozwój dziecka.
– Rozwija wyobraźnię, staje się impulsem do uruchomienia pokładów umysłowych, stymuluje mózg do pracy i rozwoju.
– Kształtuje wyobrażenia o świecie, przynosi ogromną wiedzę ogólną, wzbogaca słownictwo.
– Książki uczą młodych czytelników myślenia, skłaniają do refleksji nad zachowaniem bohaterów, pomagają zrozumieć ludzi, świat i siebie.
– Odpowiednio dobrana lektura rozbudza zainteresowania.
– Stymuluje u młodych odbiorców rozwój emocjonalny, rozwija wrażliwość oraz empatię.
– Poprzez ukazywanie różnych wzorów myślenia i działania, książki uczą wartości moralnych, hierarchizowania priorytetów życiowych, niekiedy mogą wpływać na zmianę postaw negatywnych.

Literatura w rękach biblioterapeuty, świadomego rodzica czy też wychowawcy spełnia funkcje terapeutyczne. Może kompensować niezaspokojone potrzeby, pozwala zmniejszyć strach, uspokaja, redukuje lęki i smutki. Bohater książkowy daje wsparcie: nie jestem sam, inni są w podobnej sytuacji. Samotne dziecko tą drogą może otrzymać namiastkę przyjaźni. Starannie wyselekcjonowane książki niosą ulgę w psychicznym cierpieniu, pomagają zaakceptować swoją inność, ułatwiają znalezienie sposobu realizacji siebie. Mogą pomóc osobom nieśmiałym, samotnym czy też zakompleksionym. Dodają otuchy i siły do radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Pozwalają odnaleźć swoją drogę. Jest rodzajem psychicznego wsparcia, akceptacji, pomocy w rozwiązywaniu osobistych problemów, daje poczucie bezpieczeństwa. Szczęśliwe zakończenie buduje nadzieję i wiarę w sukces.

Książka może wpływać na charakter czytelników, lecz zmiany nie dokonują się natychmiast i samorzutnie. W kształtowaniu osobowości największą rolę odgrywa czytanie, zaznajamianie z książką już od pierwszych miesięcy życia.

Oprócz funkcji ogólnorozwojowych i terapeutycznych, książki mogą być także jednym ze środków wychowawczych. Umiejętnie dobrana książka stanowi ważny element samorozwoju człowieka, wydobywa wiele ludzkich możliwości, dyspozycji oraz zdolności, pod warunkiem jednak, że treści będą zgodne z potrzebami odbiorcy.

Znaczenie książki dla dzieci w wieku przedszkolnym

Między drugim a trzecim rokiem życia dziecka przeważa oglądanie książeczek, skupienie na obrazku. Dzieci w wieku przedszkolnym zaś zaczynają już wykazywać zainteresowanie ich treścią, sprawdzając czy jest ona zgodna z ilustracją. Dzieci w tym wieku interpretują obrazki, wyliczają, rozpoznają rzeczy i osoby. Dostrzegają zespolenie obrazu i słowa.
Ulubionymi utworami literackimi w okresie przedszkolnym są baśnie i bajki. Baśniowe elementy takie jak: krasnoludki, latające dywany, dobre wróżki, czarodzieje i magiczne zaklęcia podniecają wyobraźnię dziecka. Prowadzą one do poszukiwań coraz to nowych emocji, do nawyku obcowania z książką.
Pierwsze przeżycia radości, smutku, współczucia, podziwu dla męstwa i bohaterstwa bardzo wyraźnie kształtują też osobowość dziecka. Dziecko poznaje historie zaklęte w baśniach poprzez pośrednika, lektora. Nadal ważne jest uzupełnianie czytanego tekstu ilustracjami. Słuchając historii, młody odbiorca doskonali w sobie umiejętność śledzenia zmiennych losów bohatera, coraz lepiej wyczuwa intuicyjnie sens niezrozumiałych sytuacji i zwrotów.

W tym wieku książka musi zawierać treści bliskie dzieciom- zawierać coś znajomego, ale jednocześnie ukazywać elementy nowe, nieznane, które pobudzą refleksje i ciekawość. To pobudzi wyobraźnię dziecka oraz da podstawę do dalszych poszukiwań i działań poznawczych.

Reasumując:
literatura buduje zasoby osobiste, gdyż przysparza wiedzy, pomaga poznawać inne sposoby myślenia i działania, daje wzory zachowań, wsparcie w sytuacjach emocjonalnie trudnych, relaksuje, wyzwala dobry nastrój.

Książki muszą zaistnieć w życiu dziecka, już od pierwszych miesięcy życia, by rozwijająca się osoba mogła przy ich pomocy w pełni ukształtować siebie, a w przyszłości mieć komfort sięgania po lekturę dla relaksu, w celu dokształcenia, poznania nowych zjawisk społecznych. Bez wczesnego kontaktu z książką, w dorosłym życiu trudno już będzie odnaleźć te wszystkie wartości, a książka będzie traktowana jak niepotrzebny przedmiot w domu.