Dziecko dawniej i dziś – kilka słów o rozwoju fizycznym
Ruch jest jedną z podstawowych i najważniejszych potrzeb dziecka. Dziecko powinno mieć zapewnione odpowiednie warunki i możliwości, aby mogło się ruszać, a dzięki temu odpowiednio rozwijać. Ruch i odpowiedni rozwój fizyczny dziecka wpływają nie tylko na jego sprawność, ale również na całościowy rozwój w wielu sferach, które wpływają na siebie wzajemnie. Rozwój fizyczny dziecka jest procesem dynamicznym i zależy od wielu czynników, takich jak warunki życia, sposób odżywiania, aktywność fizyczna czy otoczenie sensoryczne.
W porównaniu do dzieci sprzed kilku czy kilkunastu lat, dzisiejsze maluchy rosną szybciej, mają lepszy dostęp do opieki zdrowotnej, ale też zmagają się z nowymi wyzwaniami, takimi jak na przykład trudności związane z integracją sensoryczną. Dzieci współczesne są średnio wyższe i lepiej rozwinięte fizycznie niż ich rówieśnicy z przeszłości. Poprawa warunków życiowych, dostęp do zbilansowanej diety i suplementacji wpływają na prawidłowy rozwój kości i mięśni, czego nie miały dzieci dawniej ze względu na niedobory żywieniowe, częstsze infekcje, a także brak dostępu do szerokich możliwości leczenia. Jednak zmiana trybu i warunków życia, dynamiczny rozwój mediów i elektroniki, przyniosła za sobą szereg trudności, z którymi zmagają się współczesne dzieci. Dawniej dzieci większość czasu spędzały na podwórku – bawiły się, wspinały na drzewa, jeździły na rowerach. Naturalna aktywność stymulowała ich koordynację ruchową, wzmacniała mięśnie i rozwijała sprawność. Dziś wiele dzieci spędza długie godziny przed ekranami, co prowadzi do obniżonej kondycji fizycznej, wad postawy oraz problemów z nadwagą, koncentracją uwagi, zaburzeniami przetwarzania słuchowego i integracji sensorycznej.
To właśnie integracja sensoryczna należy obecnie do jednego z największych wyzwań dzieci, które utraciły w wielu przypadkach zdolność do odbierania, przetwarzania i reagowania na bodźce ze świata zewnętrznego. Kiedyś dzieci naturalnie rozwijały swoje zmysły poprzez zabawę w różnorodnym środowisku – bieganie po trawie, dotykanie różnych faktur, hałas ulicy czy zapachy przyrody. Obecnie coraz więcej dzieci ma trudności w tej sferze – nadwrażliwość na dźwięki, problemy z koordynacją, osłabiona stabilizacja centralna oraz obręcz barkowa, trudności w zakresie równowagi, skakania, wspinania się, umiejętności łapania i kopania piłki, duża męczliwość podczas precyzyjnych ćwiczeń fizycznych i niemożność lub niechęć do ich wykonywania, mało naturalnego ruchu jak spacery, zabawy na podwórku lub jego całkowity brak w najmłodszych latach życia, np. ze względu na wożenie w wózku, który powinien zostać odstawiony już u dziecka trzyletniego. Dużo z wyżej wymienionych wynika z ograniczonej spontanicznej aktywności ruchowej, nadmiernej stymulacji wspomnianymi ekranami i mniejszej ilości bodźców płynących z otoczenia.
Powyższe wnioski są jednym z ostatnich sygnałów do zmiany nawyków i zadbania o zdrowie fizyczne małych dzieci. Regularna aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu prawidłowej wagi ciała, wzmacnia mięśnie i kości, poprawia wydolność organizmu i zapobiega wielu chorobom związanym z brakiem aktywności. Dzieci i młodzież, które uprawiają sport, mają większą szansę na rozwój silnego i zdrowego ciała, co przekłada się na ich kondycję i samopoczucie. Rozwój ruchowy zwiększa samodzielność i niezależność dziecka w codziennym działaniu. Sprawia, że stopniowo opanowuje umiejętności samoobsługowe, co z kolei buduje w nim poczucie kompetencji oraz wpływa na wiarę we własne możliwości. Regularny ruch, zbilansowana dieta i odpowiednia stymulacja sensoryczna są kluczowe dla ich prawidłowego rozwoju, a nowe wyzwania, takie jak brak ruchu i problemy z integracją sensoryczną, wymagają świadomej troski rodziców i nauczycieli o ich zdrowie i rozwój.
Opracowała: mgr Ewelina Lesińska