Prawa i obowiązki dziecka

„Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć o tym, jak żyć, co robić i jak postępować, nauczyłem się w przedszkolu. Mądrość nie znajdowała się na szczycie wiedzy, zdobytej w szkole średniej, ale w piaskownicach… „
ROBERT FULGHUM

Celem uczestnictwa człowieka w życiu społeczno – gospodarczym, politycznym, społecznym jest połączenie praw człowieka z ich realizacją, czyli spełnienie zobowiązań przez człowieka, państwo, społeczeństwo wobec jednostki. Ale jakże znamienny jest fakt, że nie jest to wiek odpowiedzialności za realizację praw człowieka. Dorosły człowiek nie ma wątpliwości, że przysługują mu prawa wnikające z samej istoty człowieczeństwa. Jednakże tylko sporadycznie mówi się o prawach dziecka, a przecież dziecko przychodząc na świat ma prawo do samostanowienia, które jest prawem każdego człowieka. Umieć dostrzec w każdym dziecku pełnowartościowego człowieka, któremu należą się takie same prawa, jest dzisiaj sztuką – sztuką tym większą, że dziecko przychodząc na świat wkracza w świat norm, praw, reguł i obowiązków, jakie są przed nim stawiane.

Dnia 20 listopada 1989 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych jednomyślnie uchwaliło Konwencję o Prawach Dziecka. Z chwilą ratyfikowania jej przez dwudzieste państwo, weszła ona w życie 2 września 1990 r. W Polsce zaczęła obowiązywać od 7 lipca 1991 roku. Konwencję nazwano Światową Konstytucją Praw Dziecka, która ustanawia status dziecka oparty na następujących założeniach: – dziecko jest samodzielnym podmiotem – ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki ochrony prawnej, – dziecko wymaga poszanowania jego tożsamości, prywatności i godności, – rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka, – państwo ma wspierać rodzinę a nie ją wyręczać.

Tekst Konwencji Praw Dziecka składa się z trzech części: preambuły, artykułów podstawowych (od 1 do 41) i praw wykonawczych (artykuły 42 – 54). W preambule zawarte są ogólne idee określające charakter Konwencji. Sprawą nadrzędną jest interes, dobro oraz pomyślność dzieci. Akcentuje się więc odpowiedzialność rodziny za dziecko, znaczenie w procesie wychowania wartości kulturalnych danego narodu, konieczność międzynarodowej współpracy na rzecz poprawy warunków życia dzieci. Podkreśla się też znaczenie przygotowania dziecka do pełnego i świadomego życia w społeczeństwie, które opierałoby się na respektowaniu takich wartości jak pokój, godność, tolerancja, wolność i solidarność. W procesie tworzenia systemu ochrony dziecka kierowano się różnymi zasadami i prawami. Prawa i wolności osobistej: – prawo do życia i rozwoju – dziecko przebywające w placówce powinno mieć zagwarantowane warunki sprzyjające jego rozwojowi, – prawo do identyczności – znaczy to tyle, iż dorośli powinni dziecko szanować, dawać mu wolność (np. w decyzjach, a także w traktowaniu – tzn. nie ograniczać go).

Dziecko ma też prawo do godności i nietykalności osobistej – prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania – każde dziecko może w sposób swobodny wyrażać swoje myśli, wyznawać dowolną religię i postępować zgodnie ze swoim sumieniem, – prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnymi sądowym. Przedstawiciele organów administracyjno-sądowych mają obowiązek wysłuchać dziecko w sprawach, które go dotyczą, – prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa – nikt nie ma prawa znęcać się nad dzieckiem fizycznie, psychicznie, nadużywać go seksualnie, wyzyskiwać, czy znęcać się nad nim.

Prawo socjalne: – prawo do ochrony zdrowia – dorośli mają obowiązek dbać o zdrowie fizyczne i psychiczne dziecka, – prawo do wypoczynku i czasu wolnego – personel szkolny ma obowiązek organizować zajęcia tak, aby w ich trakcie znalazł się czas wolny związany z decyzjami dziecka jak go wykorzystać.

Prawo kulturalne: – prawo do korzystania z dóbr kultury – dziecko powinno mieć zapewniony dostęp do kultury, która jest nieodłącznym aspektem rozwoju, – prawo do informacji – informacje ze świata na jego temat mają wpływ na kształtowanie się świadomości młodego człowieka. Dziecko ma prawo do ich poznawania i korzystania z nich w sposób dla siebie dobry. Zadaniem dorosłych w tym przypadku jest selekcja informacji dostosowana do wieku i możliwości intelektualnych dziecka, – prawo do znajomości swoich praw – dorośli nie mają prawa zatajać przed dzieckiem informacji dotyczących ich praw. Dzieci powinny mieć ich świadomość .

ŻELAZNE REGUŁY WYCHOWAWCZE DLA RODZICÓW

Nigdy przy dzieciach nie kłóćcie się. Jeżeli zaistnieją nieporozumienia, załatwiajcie to między sobą, bez świadków.

Nigdy przy dzieciach nie róbcie wymówek i nie sprzeczajcie się, zwłaszcza na ich temat.

Nigdy nie pozwalajcie dzieciom na rzeczy zabronione przez drugiego z rodziców.

Nigdy nie zwierzajcie się dziecku z wzajemnych żalów.

Nigdy w obecności dzieci nie wypominajcie sobie wad ani przewinień.

Nigdy nie podważajcie szacunku, ani nie osłabiajcie miłości dziecka do drugiego z rodziców.

Nigdy nie mówcie dziecku: “Tylko nie mów tego mamie”, albo “Nic nie powiedz ojcu”.

Nigdy nie mówcie dziecku: “Powiem tatusiowi, jaki byłeś dziś niegrzeczny. Jeżeli dzieci straszy się ojcem, to jak mogą go kochać i mieć do niego zaufanie?

Nigdy nie wydawajcie dzieciom nieprzemyślanych poleceń. Nie wolno ich też, co chwila zmieniać, aby dziecko nie spostrzegło, że nakazy i zakazy zależą wyłącznie od chwilowych humorów czy nastrojów.

Nigdy nie wyróżniajcie żadnych z dzieci, lecz wszystkie traktujcie sprawiedliwie.

Nie bądźcie rodzicami, którzy wszystko wykonują za dzieci, ale stawiajcie im słuszne wymagania i powoli wdrażajcie do samodzielnej pracy.

Bądźcie tacy, jakimi chcielibyście widzieć wasze dzieci.

SZUKAJMY DROGI DO NASZYCH DZIECI

Przyglądaj się dziecku jak komuś, kto odbywa ciężką wspinaczkę pod wysoką górę.
Zauważaj jego mocne strony.
Naucz się słuchać.
Szanuj uczucia swojego dziecka.
Każdego dnia doceń coś, co dziecko zrobi dobrze.
Dziel się z dzieckiem swoimi uczuciami.
Bądź stanowczy pomagając dziecku w dokonywaniu zdrowych wyborów.
Zacieśnij więź między domem a przedszkolem (szkołą).
Twórz i pielęgnuj pozytywną atmosferę w domu.
Ciesz się i baw ze swoim dzieckiem.
Dawaj dziecku to, co masz w sobie cennego i ważnego.
Interweniuj, gdy twoje dziecko mówi o sobie negatywnie.
Mów szczerze o wszystkich oczekiwaniach.
Pozwalaj dziecku brać udział w decyzjach i wyborach dotyczących jego samego i waszej rodziny.
Słuchaj -nie osądzając.
Jasno formułuj wymagania.
Wprowadź na stałe humor w wasze życie.
Nigdy nie zawstydzaj, nie ośmieszaj ani nie wprawiaj dziecka w zakłopotanie.
Okazuj swojemu dziecku miłość bez stawiania warunków. Wzajemna miłość to pozwolić Tobie i Mnie być sobą.

Przygotowała:
Elżbieta Janiuk

Na podstawie materiału „Jak w przedszkolu zapoznać dzieci z ich prawami i obowiązkami?” opracowanego przez członków Rady Pedagogicznej Publicznego Przedszkola nr 7 im. Pszczółki Mai w Pile